Człowiekowate (hominid)

18 milio­nów lat
lub 4 metry przed dniem dzisiejszym

Epoka: keno­zoik / neo-miocen

Grupa ssaków ewolu­uje w Afryce w aktywne w dzień małpy człe­ko­kształtne. Są one przod­kami wszyst­kich żyją­cych dziś gibo­nów i małp człe­ko­kształt­nych, a tym samym przod­kami wszyst­kich ludzi. Mają słabo pigmen­to­waną skórę i stosun­kowo rzadką sierść. Kciuk, który można poru­szać nieza­leż­nie od pozo­sta­łych palców, umoż­li­wia korzy­sta­nie z narzę­dzi. Oczy skie­ro­wane do przodu zapew­niają dobre widze­nie przestrzenne.

Zderze­nie różnych płyt konty­nen­tal­nych tworzy wyso­kie góry: płyta indyj­ska naci­ska na płytę eura­zja­tycką i prowa­dzi do wyfał­do­wa­nia Hima­la­jów. Również płyta afry­kań­ska naci­ska na płytę euro­azja­tycką, tworząc góry Zagros (Iran) i Alpy.

Tę infor­ma­cję w prostym języku znaj­dziesz na stro­nie evokids.de.

Około 16–18 milio­nów lat temu grupa ssaków w Afryce rozwi­nęła się w prowa­dzące dzienny tryb życia małpy podobne do ludzi (homi­no­idea). Są przod­kami wszyst­kich żyją­cych dziś gibo­nów i małp człe­ko­kształt­nych, a tym samym przod­kami wszyst­kich ludzi.

Oprócz dość cien­kiego futra na słabo pigmen­to­wa­nej skórze charak­te­ry­styczny jest kciuk prze­ciw­stawny, czyli kciuk mogący poru­szać się prze­ciw­nie do pozo­sta­łych palców. Już teraz umoż­li­wia znacz­nie speaw­niej­sze posłu­gi­wa­nie się narzę­dziami niż np. ptaki to mogą. Palce mają tylko płaskie paznokcie.

Podob­nie jak inne naczelne, małpy człe­ko­kształtne mają stosun­kowo słabo wyspe­cja­li­zo­wany zmysł węchu. Oczy skie­ro­wane do przodu przez płaskie pole widze­nia pozwa­lają na dobre widze­nie prze­strzenne, ale kosz­tem ogra­ni­czo­nego pola widzenia.

Homi­nidy są począt­kowo prze­waż­nie czwo­ro­nożne i dobrze przy­sto­so­wane do życia na drze­wach, nawet jeśli później­sze gatunki praw­do­po­dob­nie przy­naj­mniej częściowo opanują chodze­nie na dwóch nogach. Z wyjąt­kiem ludzi, przed­nie kończyny wszyst­kich homi­ni­dów są dłuż­sze niż tylne. Długie ramiona przed­sta­wiają przy­sto­so­wa­nie do „wiszą­cego” sposobu poru­sza­nia się nie-ludz­kich małp człe­ko­kształt­nych. Loko­mo­cji dwunoż­nej sprzy­jają cofa­jące się w toku ewolu­cji pasy barkowe oraz wydłu­żony oboj­czyk. U ludzi, jako jedy­nego gatunku homi­ni­dów, dłuż­sza kończyna dolna przed­sta­wia przy­sto­so­wa­nie do chodu na dwóch nogach.

To wszystko składa się na znaczną rozbu­dowę ich niszy ekolo­gicz­nej. Tak różno­rodne siedli­ska jak ludzie, jako więk­sze żyjące istoty zajmują tylko niedź­wie­dzie i ptaki.

Poży­wie­nie wcze­snych homi­ni­dów miało głów­nie charak­ter roślinny.

Można przy­pusz­czać, że czło­wie­ko­wate (homi­nidy) płodziły wśród siebie potom­stwo przez bardzo długi czas, dopóki sepa­ra­cja prze­strzenna nie dopro­wa­dziła do podziału na różne gatunki.

Obec­nie znane są cztery rodzaje (oran­gu­tany, goryle, szym­pansy, ludzie), w tym 8 współ­cze­śnie wystę­pu­ją­cych gatun­ków. Siostrzana grupa to gibony.

W przy­padku szym­pan­sów udowod­niono, że oddzie­liły się od ludzi około 5 milio­nów lat temu, goryle praw­do­po­dob­nie około 7–8 milio­nów lat temu. Oddzie­le­nie się oran­gu­ta­nów, które były jedy­nymi gatun­kami homi­ni­dów, które rozwi­nęły się poza Afryką (a konkret­nie w Azji), nastą­piło praw­do­po­dob­nie ponad 12 milio­nów lat temu. Dlatego inne małpy człe­ko­kształtne są z nimi mniej spokrew­nione niż z ludźmi.

Wymarłe homi­nidy, które praw­do­po­dob­nie są prekur­so­rami oran­gu­ta­nów, to Siva­pi­the­cus / Rama­pi­the­cus, Khorat­pi­the­cus, Anka­ra­pi­the­cus, Lufeng­pi­the­cus, a praw­do­po­dob­nie także Megan­th­ro­pus i Gigan­to­pi­the­cus. [KHB]